Forum Pamięci po raz dziewiąty

W dniach 5-6 września 2018 roku w Sztutowie i Kątach Rybackich odbyło się 9. Forum Pamięci. Seminarium polskich muzeów martyrologicznych. Spotkanie zorganizowało Muzeum Stutthof we współpracy z Miejscem Pamięci i Muzeum Auschwitz-Birkenau.

Uczestniczyli w nim przedstawiciele polskich miejsc pamięci i instytucji zajmujących się tematyką II wojny światowej oraz przedstawiciele waszyngtońskiego U.S. Holocaust Memorial Museum. Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego reprezentowali dyrektor Paulina Florjanowicz, naczelnik Magdalena Erdman oraz Agnieszka Praga.
W trakcie dwóch dni obrad zrealizowano siedem sesji tematycznych poświęconych m.in. współczesnym wyzwaniom na obszarze polityki pamięci, wystawiennictwu, kluczowym obszarom badawczym, archeologii, pozyskiwaniu zbiorów i ich konserwacji, badaniom terenowym, upowszechnianiu historii oraz codziennej pracy muzealnika. Wypracowana przez niemal dekadę formuła spotkania pozwala na aktywny i interdyscyplinarny przegląd tego co w ostatnim roku działo się w dziedzinie muzealnictwa martyrologicznego: co nowe, ciekawe, innowacyjne w bardzo szerokim zakresie merytorycznym.
Seminarium otworzyli dyrektorzy muzeów organizujących spotkanie: Muzeum Stutthof oraz Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau. Sesje prowadzili dyrektorzy największych polskich muzeów – miejsc pamięci oraz zaproszeni goście: Violetta Rezler-Wasielewska (Centralne Muzeum Jeńców Wojennych w Łambinowicach-Opolu), Paweł Śpiewak (Żydowski Instytut Historyczny w Warszawie), Piotr M. A. Cywiński (Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu), Tomasz Kranz (Państwowe Muzeum na Majdanku w Lublinie), Jacek Nowakowski (U.S. Holocaust Memorial Museum w Waszyngtonie), Piotr Tarnowski (Muzeum Stutthof w Sztutowie).
Podczas obrad miał miejsce wernisaż najnowszej wystawy czasowej w Muzeum Stutthof „Przemilczana kategoria. Więźniowie z różowym trójkątem w KL Stutthof”, którą otworzyła Cornelia Pieper, Konsul Generalna Niemiec w Gdańsku, honorowy patron wydarzenia.
Uzupełnieniem sesji merytorycznych była część regionalna. Jej uczestnicy zwiedzili Mierzeję Wiślaną, poznali jej walory turystyczne i przyrodnicze.

Program sesji obejmował następujące prezentacje:

Katarzyna Krawczyk, Muzeum Stutthof, Sztutowo
Porozmawiajmy o Muzeum Stutthof. Raport z działalności za lata 2007-2017.

SESJA I: Teraźniejsze pamiętanie.
Piotr Cywiński, Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau, Oświęcim
Zburzyć_i_zaorać_2.0.

Adam Szpaderski, Uniwersytet SWPS, Warszawa
Ekonomika miejsc pamięci - założenia badawcze i korzyści dla branży.

Jolanta Herzog, Żydowski Instytut Historyczny, Warszawa
Program „Oneg Szabat”. Punkt zwrotny.

Piotr Chruścielski, Muzeum Stutthof, Sztutowo
O wystawie „Przemilczana kategoria. Więźniowie z różowym trójkątem w KL Stutthof”.

Otwarcie i zwiedzanie wystawy „Przemilczana kategoria”.

SESJA II: Nowe wystawy: koncepcje i realizacje.
Ewa Malinowska, Muzeum Stutthof, Sztutowo
Nowa wystawa stała w Muzeum Stutthof .

Mirosław Obstarczyk, Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau, Oświęcim
Realizacja nowej wystawy stałej o ruchu oporu – wyzwania, trudności i efekt końcowy.

Barbara Oratowska, Muzeum pod Zegarem, Lublin
Lux in tenebris lucet – nowa aranżacja wystawy w celach byłego aresztu gestapo.

Joanna Gierczyńska, Muzeum Więzienia Pawiak, Warszawa
Modernizacja części wystawy stałej – sekwencji „Pawiacki dzień 1939-1944”.

Paweł Sawicki, Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau, Oświęcim
„Auschwitz. Nie tak dawno. Nie tak daleko” – sukces międzynarodowej wystawy.

SESJA III: Nowe obszary badawcze.
Dorota Sula, Muzeum Gross-Rosen, Rogoźnica
Żydzi polscy w KL Gross-Rosen – projekt badawczy.

Tomasz Ceran, Instytut Pamięci Narodowej, Gdańsk (o. Bydgoszcz)
Zbrodnia pomorska 1939 – projekt naukowy, edukacyjny, memoratywny.

Alina Skibińska, United States Holocaust Memorial Museum, Waszyngton
Mniej znane archiwa, biblioteki, muzea i inne zbiory archiwalne w Polsce do badań nad zagładą Żydów w Polsce oraz losami ludności cywilnej na okupowanych ziemiach polskich.

SESJA IV: Odkrywanie śladów przeszłości.

Bogusława Tartakowska, Muzeum Stutthof, Sztutowo
Zabytki pozyskane do zbiorów Muzeum Stutthof w wyniku badań archeologicznych przeprowadzonych na terenie, w których w latach 1944- 1945 znajdowały się niemieckie hale zbrojeniowe KL Stutthof.

Sylwia Foks, Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau, Oświęcim
Zapominane obiekty – ratownicze badania archeologiczne na terenie byłego KL Auschwitz II – Birkenau.

Marta Śmietana, Muzeum Historyczne Miasta Krakowa, Kraków
KL Plaszow. Fotografie.

Anna Czerner, Centralne Muzeum Jeńców Wojennych, Łambinowice-Opole
Muzeum otwarte na badania – empiria relacji łączących społeczność lokalną z instytucją muzealną i miejscem pamięci.

Izabela Mazanowska, Instytut Pamięci Narodowej, Gdańsk (o. Bydgoszcz)
Ustalanie liczby ofiar zbrodni Selbstschutzu 1939 r. na przykładzie Mniszka, Górnej Grupy i Luszkowa w powiecie świeckim.

Edward Kopówka, Muzeum w Treblince, Treblinka
Sebastian Różycki, Marek Michalski, Politechnika Warszawska
Blaski i cienie zdjęć lotniczych na przykładzie AL Hindenburg oraz AL Treblinka.

Edward Kopówka, Muzeum w Treblince, Treblinka
Sebastian Różycki, Marek Michalski, Politechnika Warszawska
Multidyscyplinarne badania poszukiwawcze na obszarze Obozu Pracy w Treblince w latach 2016 -2017.

Jakub Chmielewski, Państwowe Muzeum na Majdanku, Lublin
Odkryty na nowo – okupacyjne losy Józefa Richtera.

SESJA V: Przestrzenie upowszechniania pamięci.
Bartosz Bartyzel, Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau, Oświęcim
Hejt i fake news – nowe doświadczenie dla muzealników.

Monika Bednarek, Muzeum Historyczne Miasta Krakowa, Kraków
Społeczne otoczenie Miejsca Pamięci – na przykładzie działań wokół Trasy Pamięci Muzeum Historycznego Miasta Krakowa .

Aleksandra Kalisz, Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau, Oświęcim
„Szkoła przeciwko nienawiści” czyli jak wyciągnąć naukę z medialnego szumu.

Renata Kobylarz-Buła, Centralne Muzeum Jeńców Wojennych, Łambinowice-Opole
Projekt edukacyjny pt. „Tatusiu, kiedy wrócisz? Polskie rodziny w latach II wojny światowej”.

Katarzyna Odrzywołek, Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau, Oświęcim
Tak naprawdę to jest historia dla młodzieży. Projekt „Obywatele polscy w KL Auschwitz”.

Dorota Niedziałkowska, Państwowe Muzeum na Majdanku, Lublin

Małgorzata Krzanowska, Żydowski Instytut Historyczny, Warszawa
Spotkania na Tłomackiem.

SESJA VI: Różnorodność, codzienności.
Jadwiga Pinderska-Lech, Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau, Oświęcim
Box pamięci - antologia wspomnień byłych więźniów Auschwitz.

Anna Majchrowska, Żydowski Instytut Historyczny, Warszawa
Internet – źródło informacji i wiedzy?

Anna Klimowicz, Biuro Edukacji Publicznej Instytutu Pamięci Narodowej, Warszawa
Jak kształtować edukację o i w miejscach pamięci? Propozycja opracowania i wydania wspólnej publikacji o edukacji w miejscach pamięci.

Małgorzata Daniluk, Muzeum Stutthof, Sztutowo
Wolontariat w Muzeum Stutthof.

SESJA VII: Rekapitulacje.
Paulina Florjanowicz, Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Warszawa
Ochrona miejsc pamięci w działaniach Departamentu Dziedzictwa Kulturowego.

Jacek Nowakowski, United States Holocaust Memorial Museum, Waszyngton
Główne źródła pozyskiwania zbiorów Muzeum Holocaustu.

Paweł Śpiewak, Żydowski Instytut Historyczny, Warszawa
Czego nie mogliśmy wykrzyczeć światu? Wystawa stała w ŻIH.

Małgorzata Wosińska, Żydowski Instytut Historyczny, Warszawa
Rozwój Żydowskiego Instytutu Historycznego w przestrzeni międzynarodowej. Spotkania z „Archiwum Zero”.

Vincent C. Slatt, United States Holocaust Memorial Museum, Waszyngton
Stan projektów prezentowanych podczas pięciu poprzednich seminariów.

Bartłomiej Grzanka, Muzeum Martyrologiczne w Żabikowie, Żabikowo
Działalność edukacyjna i popularyzatorska Muzeum byłego niemieckiego Obozu Zagłady w Chełmnie nad Nerem w latach 2013-2018. Próba podsumowania.

Marcin Owsiński, Muzeum Stutthof, Sztutowo
Forum Pamięci, czyli „integracja pamięci”. Podsumowanie ostatnich 9 lat.