Pro Memoria

Stefan Lewandowski urodził się 17 lipca 1925 r. w Tczewie, gdzie ukończył szkołę powszechną. W czasie II wojny światowej przymusowo pracował na roli w niemieckim gospodarstwie od 1940 roku do maja 1943 roku. W tym czasie zaangażował się działalność w ruchu oporu, w którym zajmował się kolportowaniem prasy i przekazywaniem informacji. Aresztowany w maju 1943 r. w Tczewie, po przesłuchaniach przewieziony do KL Stutthof przez gestapo Gdańsk 18 czerwca 1943 r. W obozie oznaczono go numerem 23 667 i nadano status więźnia politycznego. Przebywał dwukrotnie w rewirze, po raz pierwszy z powodu bestialskiego pobicia przez esesmanów w grudniu 1943 r., po raz drugi wyniszczony głodem i krwawą biegunką w lipcu 1944 r. Mieszkał w VII Bloku, pracował w najcięższych komandach pracy: Baukommando, Waldkolonne, Scheiskommando oraz w cegielni w Hoppehil. Podczas rannego apelu 25 stycznia 1945 r. został wyznaczony przez SS do ewakuacji więźniów. Przeszedł trasę Marszu Śmierci w VI kolumnie więźniów, którą esesmani doprowadzili na początku lutego 1945 r. do baraków niemieckiego obozu pracy w Rybnie. W przejściowym obozie ewakuacyjnym w Rybnie od pierwszych dni lutego do 10 marca 1945 r. zgromadzeni tam więźniowie KL Stutthof cierpieli i umierali z powodu ekstremalnie trudnych warunków bytowych, głodu, tyfusu plamistego i innych chorób. W czasie ewakuacji Stefan Lewandowski przeżył tyfus plamisty. W marcu 1945 r. znalazł się w grupie więźniów, których esesmani próbowali jeszcze ewakuować w kierunku Gdyni. Dotarł do więzienia w Wejherowie, skąd jego i grupę innych więźniów esesmani pognali w stronę tego miasta. Moment wyzwolenia dla niego miał miejsce pomiędzy Redą a Rumią Zagórzem. Wycieńczony i schorowany powrócił do domu w Tczewie dopiero 20 kwietnia 1945 r.

Po wojnie ukończył Państwowe Gimnazjum Mechaniczne w Tczewie zdobywając zawód mechanika maszyn budowlanych. Założył rodzinę. Przed przejściem na emeryturę pracował w Przedsiębiorstwie Robót Kolejowych Nr 12 w Gdańsku-Oliwie. Był długoletnim mieszkańcem Gdańska.

Przez wiele lat działał aktywnie w Kole Byłych Więźniów Politycznych Obozu Koncentracyjnego Stutthof w Sopocie spotykając się chętnie z młodzieżą szkolną. Uczestniczył w uroczystościach nie tylko w Muzeum Stutthof w Sztutowie, ale również w Rybnie, Gęsi, Krępie Kaszubskiej, Granicznej Wsi, Trąbkach Wielkich i Cedrach Wielkich wszędzie dzieląc się swoimi przeżyciami obozowymi i pełniąc funkcję strażnika pamięci o swoich współtowarzyszach niedoli, którym nie dane było doczekać się wolności.
Cześć Jego Pamięci!

Dyrekcja Muzeum Stutthof w Sztutowie i pracownicy z żalem żegnają Ś. P. Stefana Lewandowskiego i składają szczere wyrazy współczucia Rodzinie i Bliskim.

Opr. EG.