"Las bogów" Balysa Sruogi

Nakładem Muzeum Stutthof, po 48 latach od pierwszego wydania, wznowiono książkę "Las bogów" autorstwa litewskiego pisarza Balysa Sruogi. Wspomnienia wzbogacono o posłowie Andrzeja Kasperka pt. "Więzień honorowy nr 21319 – Balys Sruoga" oraz ilustracje, których autorką jest Agnieszka Wróbel, studentka Wydziału Sztuki Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, uczestniczka projektu "Brama".

Balys Sruoga był litewskim poetą, prozaikiem, krytykiem literackim, dramaturgiem, teatrologiem i profesorem Uniwersytetu Litewskiego w Kownie. Urodził się 2 lutego 1886 r. w Baibokai, niedaleko Birż, słynnej posiadłości Radziwiłłów. Studiował w Petersburgu i w Moskwie. Pracował w redakcji dziennika "Lietuvos". W 1924 r. uzyskał stopień doktora filozofii na uniwersytecie w Monachium. Początkowo w Kownie, a następnie na Uniwersytecie Wileńskim, wykładał historię, literaturę rosyjską i teatrologię. W marcu 1943 r. został aresztowany i jako więzień nr 21319 osadzony w obozie koncentracyjnym Stutthof. Początkowo pracował w komandzie leśnym, następnie przydzielono go do pracy w obozowej kancelarii. Uczestniczył w tzw. marszu śmierci. Został wyzwolony przez armię rosyjską w okolicy wsi Godętowo w 1945 r. Po drugiej wojnie światowej działał i pracował w Wilnie. Represje, jakich doznał w Stutthofie, odcisnęły piętno zarówno na jego psychicznym jak i fizycznym zdrowiu. Zmarł 16 października 1947 r. Pochowano go na Cmentarzu na Rossie.

Autor "Lasu bogów" pełnił w Stutthofie funkcję pisarza w kancelarii obozowej. Z tej racji wizja "świata za drutami" jest u Sruogi zasadniczo inna niż ta opisywana przez pozostałych więźniów. Niezwykły charakter książki, pełnej ironii i czarnego humoru, w której znajdziemy nie tylko szczegółowe opisy szpitala, korupcji, obozowego puffu, stosunków między więźniami, ale także portrety oprawców, z którymi – z racji pełnionej funkcji – Sruoga często miał do czynienia, pozwoli czytelnikom lepiej zrozumieć świat, z którym zetknął się Sruoga. We wstępie do książki dyrektor Muzeum Stutthof Piotr Tarnowski napisał: Z inicjatywy i dotacji Muzeum Stutthof w Sztutowie oddajemy w Państwa ręce wznowione wydanie książki Balysa Sruogi "Las bogów". Jest to wyjątkowa publikacja przesycona sarkazmem, silnie kontrastująca z innymi wspomnieniami więźniów obozów koncentracyjnych. Trafiłem niegdyś na opinię, że książka ta jest jednym z największych zbiorów ironii umieszczonych kiedykolwiek na papierze. (…) Chcemy dać kolejnym pokoleniom możliwość sięgnięcia do literatury, w której świadek historii w osobliwy sposób przedstawia życie w obozie koncentracyjnym. Jest to też przykład wybitnej prozy, dlatego nie można pozwolić, by książka ta była dostępna jedynie w antykwariatach i bibliotekach. Liczę, że po jej lekturze podzielą Państwo moją opinię.

Projekt graficzny drugiego wydania książki, pod redakcją Wirginii Węglińskiej, opracowała Katarzyna Pawlaczyk.

Książkę można nabyć w księgarni internetowej Muzeum Stutthof.

(ww)