"Eksterminacja Inteligencji Pomorskiej 1939-1945"

„Z pokolenia niech głos nasz idzie w pokolenie: O pamięć, nie o zemstę proszą nasze cienie! Los nasz dla was przestrogą ma być – nie legendą. Jeśli ludzie zamilkną, głazy wołać będą!” Recytacja wiersza Franciszka Fenikowskiego pt. "Msza żałobna" przez Sonię Zawadę i Martynę Bartkowską rozpoczęła spotkanie z okazji premiery nowego filmu Unisławskiego Towarzystwa Historycznego.

22 stycznia 2015 r. do Klubu Magazyn przy ulicy Parkowej w Unisławiu ponad 150 widzów przybyło na premierowy pokaz filmu pt. "Eksterminacja Inteligencji Pomorskiej 1939-1945".
Film tworzyliśmy wraz z młodzieżą z Liceum Ogólnokształcącego w Unisławiu od kwietnia ubiegłego roku. Odwiedziliśmy z kamerą wiele instytucji, parafii, szkół, archiwów i miejsc kaźni naszych rodaków. W godzinnym materiale ukazaliśmy przerażającą w swych okolicznościach i rozmiarach zbrodnie niemieckie na terenie Pomorza – mówi reżyser filmu Sebastian Bartkowski.

Film składa się z dwóch części. Pierwsza z nich ukazuje miejsca zagłady polskiej inteligencji na terenie Okręgu Rzeszy Gdańsk Prusy Zachodnie. Materiał ten jest wsparty bazą fotograficzną, dokumentacyjną oraz wywiadami z historykami. Sceny nagrywane były m.in. w Piaśnicy, Górce Klasztornej oraz na terenie byłego obozu koncentracyjnego Stutthof. W drugiej części pokazano 5 sylwetek wspaniałych Polaków - ks. Feliksa Bolta, ks. Alfonsa Schulza, ks. Jana Lesińskiego, dr Stefana Miraua, Maksymiliana Kneblewskiego, którzy zginęli w obozie Stutthof na skutek zaplanowanej akcji eksterminacyjnej.
W produkcji dokumentalnej wykorzystano muzykę hiszpańskiego muzyka i kompozytora Rogera Subirany. Szczególnie ważne dla odbiorców były rekonstrukcje wydarzeń, one to bowiem bardzo sugestywnie pokazywały jak mogły wyglądać pewne znane nam źródłowo wydarzenia.
Po projekcji miał miejsce panel dyskusyjny, w którym brali udział zaproszeni goście: dyrektor Instytutu Pamięci Narodowej w Gdańsku prof. dr. hab. Mirosław Golon, dyrektor Muzeum Stutthof Piotr Tarnowski, prokurator Oddziałowej Komisji Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Gdańsku Maciej Schulz, dyrektor Zespołu Szkół w Unisławiu Marek Jabłoński, kierownik Działu Dokumentacyjnego Muzeum Stutthof dr Danuta Drywa, specjalista z IPN w Gdańsku dr Monika Tomkiewicz, specjalista z Oddziałowego Biura Edukacji Publicznej IPN w Bydgoszczy dr Tomasz Ceran. Moderatorem panelu był Sebastian Bartkowski. Uczestnicy dyskusji podkreślali, że film przyczynić się może do popularyzacji tematu zagłady polskich elit społecznych w czasie II wojny światowej, zwłaszcza w kontekście historii regionalnej. Podkreślano również sprawę zaniedbań w ściganiu zbrodniarzy hitlerowskich, uczestniczących w akcji likwidacji polskiej inteligencji, na terenie Niemiec po 1945 r. Przedstawiano również stan obecnych badań, trudności w ustaleniu liczby ofiar w wyniku usuwania przez Niemców pod koniec wojny śladów zbrodniczej działalności, a także poruszono współczesny kontekst polityczny i zagrożenia współczesnego świata.
Uroczysta premiera filmu zakończyła się odśpiewaniem „Pieśni III tysiąclecia” Mirosława Gałęskiego w wykonaniu połączonych chórów Piena Voce z Gimnazjum w Unisławiu oraz Skont-Tin-Nont Unisławskiego Towarzystwa Artystycznego pod batutą Mariusza Bartkowskiego.
Wśród zgromadzonych osób, które obejrzały film powtarzały się opinie, że:
Była to wyjątkową lekcja historii, która na długo zapadnie w pamięci osób na niej zgromadzonych.
O filmie śmiało można powiedzieć, że połączono w nim w sposób bardzo pomysłowy dwie konwencje.
Z jednej strony film upamiętnia bohaterów - polską inteligencje, która od samego początku wojny była skazana na eksterminacje, a z drugiej strony jest bardzo nowoczesnym narzędziem dydaktycznym.

(S. Bartkowski, dd)