Pożegnanie Jana Kusiewicza

27 kwietnia 2015 r. pożegnano najwybitniejszego śpiewaka drugiej połowy XX wieku, Jana Kusiewicza, który zmarł 5 kwietnia 2015 r. w Gdańsku w wieku 94 lat.

Urodził się 21 września 1921 r. w Rzeplinie koło Jarosławia w rodzinie Kusiewiczów Leona i Agafii z Makowieckich. Wychował się i uczył w przedwojennym Toruniu, dokąd przenieśli się jego rodzice. Tutaj rozpoczął naukę śpiewu w Szkole Muzycznej w klasie Konstancji Święcickiej. Torunianie zapamiętali go ze śpiewu w kościele Św. Jana Chrzciciela i Św. Jana Ewangelisty.

W czasie II wojny światowej z powodu konspiracyjnej działalności został aresztowany 18 listopada 1943 r. przez gestapo i wraz z grupą więźniów przewieziony do Bydgoszczy do siedziby gestapo przy Bergstrasse 8 (obecnie ul. Podgórna). Po przejściu ciężkiego kilkumiesięcznego śledztwa został dostarczony 3 marca 1944 r. do KL Stutthof, gdzie otrzymał status więźnia politycznego i numer 32 499. Po odbytej kwarantannie w baraku XIV przez kilka miesięcy mieszkał w baraku III. Dzięki pomocy udzielonej przez więźniów politycznych, m.in. Leszka Zdrojewskiego i Karola Szczepańskiego, otrzymał pracę w warsztatach szewsko-rymarskich, w których reperowano buty, plecaki i siedzenia do samochodów. Miał tutaj okazję do organizowania butów dla potrzebujących więźniów. Mógł też uczestniczyć w spotkaniach muzycznych organizowanych w baraku XV na terenie Nowego Obozu. Niejednokrotnie jego śpiew ratował go przed represjami ze strony esesmanów.

Z KL Stutthof został ewakuowany 25 stycznia 1945 r. razem z więźniami z baraków VIII i X, których esesmani doprowadzili w pierwszych dniach lutego do obozu w Gęsi, miejscowości położonej pomiędzy Lęborkiem a Łebą. W marcu, kiedy esesmani zarządzili ponowną ewakuację, znalazł się w grupie, którą doprowadzono do więzienia w Wejherowie. W przeddzień wyzwolenia został postawiony pod murem z grupą więźniów, których esesmani zamierzali rozstrzelać. Upadek na ziemię o ułamek sekundy przed salwą z karabinów maszynowych zdecydował, że nie dosięgnęła go kula. Ewakuację ocenił jako najtragiczniejszy moment w swoim życiu i innych więźniów.

Po wojnie rozpoczął studia muzyczne pod kierunkiem prof. Kazimierza Czekotowskiego w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Sopocie, która ukończył w 1957 r. w klasie sławnego tenora prof. Stefana Beliny-Skupiewskiego.

Jan Kusiewicz przez wiele lat był pierwszym tenorem Opery Bałtyckiej w Gdańsku, znanym z wysokiego c. W swojej karierze zawodowej występował w czołowych partiach polskich, francuskich, włoskich i rosyjskich oper, a także w dziełach oratoryjno-kantatowych. Rozgłos zyskał dzięki udziałowi w 1963 r. w filmie „Pamiętnik Pani Hanki”, w którym zagrał sławnego śpiewaka wzorowanego na Janie Kiepurze. Śpiewał na scenach operowych i estradach koncertowych w Bułgarii, Rumunii, Belgii, we Włoszech, w Wielkiej Brytanii, byłej Czechosłowacji i byłej NRD oraz w Kanadzie. Uświetniał swoimi występami odprawiane od wielu lat 25 stycznia w Archikatedrze w Oliwie Msze święte w intencji męczenników Marszu Śmierci i spotkania opłatkowe dla byłych więźniów KL Stutthof.

W uznaniu zasług został odznaczony Krzyżem Kawalerskim i Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, Medalem Zasłużonym Ziemi Gdańskiej, Złotym Medalem Zasłużony Kultury Gloria Artis. 19 listopada 2012 r. otrzymał tytuł Doktora Honoris Causa Akademii Muzycznej w Gdańsku. Jego autograf został umieszczony w czerwcu 2007 r. w Piernikowej Alei Gwiazd w Toruniu.

Uroczysta msza święta żałobna została odprawiona 27 kwietnia 2015 r. pod przewodnictwem Arcybiskupa Tadeusza Gocłowskiego w Archikatedrze w Oliwie. Pod koniec Mszy został odczytany list pożegnalny Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego prof. dr hab. Małgorzaty Omilanowskiej. Pogrzeb odbył się na Cmentarzu Komunalnym w Sopocie. Wcześniej możliwość pożegnania się ze ś. p. Janem Kusiewiczem mieli Torunianie w kościele Św. Jana Chrzciciela i Św. Jana Ewangelisty.

Dyrekcja i pracownicy Muzeum Stutthof z głębokim żalem żegnają Jana Kusiewicza oraz składają głębokie wyrazy współczucia synowi Piotrowi i krewnym.

(eg)