Zbiory archiwalne

Zasób archiwalny Muzeum Stutthof stanowi obecnie 69 tysięcy jednostek archiwalnych (j.a.) o objętości 125 metrów bieżących (mb). Tworzą go:

* Akta zespołu Konzentrationslager Stutthof
oraz dokumentacja zgromadzona w pięciu rodzajach zbiorów:
* Ankiety byłych więźniów
* Dokumentacja byłych więźniów
* Relacje i wspomnienia byłych więźniów
* Zbiory
* Kolekcje

Kształtowanie zasobu archiwalnego rozpoczęło się po utworzeniu Muzeum Stutthof w 1962r. Po uzyskaniu oficjalnej zgody Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych na gromadzenie, przechowywanie i opracowanie materiałów byłego KL Stutthof i na mocy uchwały Rady Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa o przechowywaniu archiwaliów byłych obozów koncentracyjnych w archiwach muzeów powstałych na ich terenie, rozpoczął się długotrwały proces gromadzenia akt poobozowych. Znaczne rozproszenie dokumentów, które wywiezione z obozu podczas ewakuacji w 1945r. trafiły, po zakończeniu wojny, do różnych instytucji m.in. Zarządu Głównego PCK w Warszawie, Archiwum Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce, Archiwum Muzeum Auschwitz-Birkenau, sprawiło, że proces rewindykacji trwał do roku 1987. W chwili obecnej ok. 95% zachowanej dokumentacji obozu Stutthof znajduje się w posiadaniu Archiwum Muzeum Stutthof. W latach 1982-1990 zmikrofilmowano akta zespołu Konzentrationslager Stutthof. W roku 1973 poddano je doraźnej dezynfekcji w komorze próżniowej.
Proces gromadzenia akt trwa nadal. W posiadaniu byłych więźniów, rodzin byłych więźniów oraz kolekcjonerów nadal znajdują się dokumenty obozowe, które Muzeum systematycznie stara się pozyskiwać.

Zespół Konzentrationslger Stutthof
Tworzą go oryginalne akta byłej kancelarii obozu powstałe w czasie jego funkcjonowania w latach 1939- 1945. Liczy 67 828 jednostek archiwalnych o objętości 116 mb. Dokumenty pozyskane w formie kserokopii lub fotokopii stanowią 1,5% wielkości całego zespołu.
Przy porządkowaniu archiwaliów posłużono się metodą odtworzenia wewnętrznej struktury organizacyjnej obozu - podziału na wydziały.:
Wydział I Komendantura (Kommandantur)
Wydział II Polityczny (Politische Abteilung)
Wydział III Kierownictwo obozu (Schutzhatflagerführung)
Wydział IV Administracyjno-gospodarczy (Verwaltung)
Wydział V Lekarz obozowy (Lagerarzt)
Wydział VI Szkolenie załogi (Schulung)
Zakłady gospodarcze SS

Na podstawie dokumentacji obozowej ustalono nazwiska około 82000 więźniów Stutthofu. Łączną liczbę osób, które osadzono w obozie szacuje się na około 110000.
Akta obozowe nie zachowały się w kompletnym stanie. W styczniu 1945r., w czasie przygotowań do likwidacji obozu, część z nich została zniszczona. Były to m.in. akta komendantury, wydziału politycznego i szpitala.

Z zachowanej dokumentacji Wydziału I na uwagę zasługują między innymi: rozkazy komendanta obozu z lat 1942-1945- Kommandanturbefehle, Sonderbefehle, Einsatzbefehle; akta osobowe załogi obozu; dokumentacja dotycząca kompanii wartowniczych SS-Totenkopfsturmbann Stutthof; dokumentacja związana ze sprawami statutowymi obozu; album fotograficzny, który upamiętnia wizytę Reichsführera SS Heinricha Himmlera w Stutthofie 23 listopada 1941 r.

Dokumenty wytworzone przez Wydział II związane są ze sprawami osobowymi więźniów. Wśród nich znajdują się: listy transportowe więźniów przybyłych do obozu Stutthof; listy przenoszonych ze Stutthofu do innych obozów koncentracyjnych; wykazy osób zwalnianych z obozu; księgi ewidencyjne więźniów- Einlieferungsbücher z lat 1941- 1943 oraz pojedyncze egzemplarze z roku 1939, 1944/1945; księga zmarłych więźniów z połowy 1944r.; kwestionariusze personalne więźniów.

Z zachowanej dokumentacji Wydziału III na uwagę zasługują między innymi: wykazy więźniów przydzielanych do poszczególnych grup roboczych i wysyłanych do podobozów; meldunki o zmarłych w podobozach; książki rozmieszczeń więźniów na blokach; fragment księgi kar dyscyplinarnych z lat 1941-1942; raporty o stanie liczebnym więźniów w obozie w okresie od 24 stycznia 1945r. do 23 kwietnia 1945r. Do akt Wydziału III, podczas prac związanych z porządkowaniem akt obozowych, włączono akta personalne więźniów. Jest ich 66 162.

Dokumenty Wydziału IV wiążą się ze sprawami gospodarczo- administracyjnymi obozu. Są to między innymi: rozliczenia finansowe pracy, którą wykonywali więźniowie zatrudniani w przedsiębiorstwach SS i firmach prywatnych w latach 1942-1943; korespondencja w sprawie rzeczy zrabowanych zmarłym więźniom- odzieży, przedmiotów osobistych, obciętych włosów; zestawienia kont pieniężnych więźniów; dokumentacja dotycząca zaopatrzenia SS-manów i więźniów w odzież, żywność, obozu w sprzęt, meble, maszyny biurowe, druki.

Z zachowanej dokumentacji Wydziału V na uwagę zasługują między innymi: meldunki z lat 1940-1944 o stanie liczbowym więźniów przebywających w szpitalu; szpitalna księga chorych; księga kobiet, które w 1943r. przybyły do obozu i przebadane zostały w szpitalu obozowym; dokumentacja dotycząca złota wydawanego SS-manom oraz przekazywania złota z detali dentystycznych od zmarłych więźniów.

Sprawy, które obejmowały zakres kompetencji Wydziału VI nie dotyczyły bezpośrednio więźniów. Są tutaj nielicznie zachowane materiały szkoleniowe, ogólne zarządzenia i instrukcje dla załogi obozowej.

Dokumentacja Zakładów gospodarczych SS funkcjonujących na terenie obozu, które utworzył i administrował Główny Urząd Gospodarki i Administracji SS w Berlinie zachowała się niekompletnie. Z akt SS-Bauleitung pozostała księga zawierająca dane techniczne obiektów obozu, pomiary, rozliczenia wykonanych robót. Z materiałów dotyczących DAW są sprawozdania miesięczne i kwartalne ich funkcjonowania w latach 1942- 1944.

Dokumentacja byłych więźniów
Zbiór zawiera materiały dokumentalne, które dotyczą więźniów obozu Stutthof lecz nie należą do akt zespołu KL Stutthof wytworzonych przez kancelarię obozu. Uporządkowano je według schematu:
Korespondencja legalna: karty pocztowe, listy pisane na blankietach obozowych wysyłane przez więźniów do rodzin oraz przychodzące do obozu.
Korespondencja nielegalna: listy-grypsy pisane w Stutthofie.
Obozowy ruch oporu: teksty wierszy, piosenek, modlitw, rysunki tworzone przez więźniów.
Inne materiały dotyczące więźniów: różne dokumenty nie powstałe w obozie np. świadectwa urodzenia, legitymacje ZBOWiD.

Ankiety byłych więźniów
Zbiór zawiera ankiety, które wypełniali byli więźniowie obozu w latach 1962-1972. Uzyskane w ten sposób informacje posłużyły do uzupełnienia kartoteki ewidencyjnej więźniów. Pytania dotyczyły danych personalnych, przyczyn i okoliczności aresztowania, pobytu w obozie, nazwisk współwięźniów, nazwisk członków załogi obozu, ewakuacji. Wypełnionych zostało ok. 800 ankiet.

Relacje i wspomnienia
Zbiór stanowi ok. tysiąca wspomnień i relacji tych, którzy przeżyli obóz. Zgromadzono nagrania filmowe, magnetofonowe, oryginalne teksty wspomnień, oświadczeń, kopie relacji, przekazy w formie mikrofilmów. Zebrano dotychczas ok. 650 relacji. Część z nich przepisano (27 tomów)

Zbiory
Zbiór ten stanowi dokumentacja różnorodna tematycznie związana głównie z polityką okupanta hitlerowskiego na Pomorzu Gdańskim i działalnością organizacji Ruchu Oporu na terenie Pomorza. Zgromadzone oryginały dokumentów, kopie, fotokopie, zdjęcia, odpisy uporządkowano według działów tematycznych:
I. Wolne Miasto Gdańsk
II. Ruch oporu
III. Okupacja hitlerowska
IV. II wojna światowa
V. Stutthof
VI. Inne obozy koncentracyjne i zagłady
VII. Inne obozy i więzienia
VIII. Procesy zbrodniarzy hitlerowskich
IX. Pomorze Gdańskie-okres powojenny
Materiały należące do działu I,II,III,IV,IX przechowywane są w siedzibie Oddziału Muzeum Stutthof w Sopocie. Stanowią one integralną cześć zasobu archiwalnego Muzeum Stutthof.
Dokumenty pozyskiwane w ramach realizacji programu „Losy Polaków w niemieckich obozach koncentracyjnych na zachodzie Europy” opracowuje się w dziale- VI. Inne obozy koncentracyjne i zagłady.

Kolekcje
Tworzą materiały przekazane do Oddziału w Sopocie, które dotyczą problematyki okupacyjnej Pomorza , a pochodzą od związków, instytucji, osób prywatnych etc. Pozyskano m.in. kolekcję materiałów po zmarłym Konradzie Ciechanowskim i Bernardzie Szczęsnym.
W posiadaniu Archiwum Muzeum Stutthof od 2007r. znajdują się zbiory Henryka Wrzeszczyńskiego z Niewolna, b.więźnia obozu Mauthausen-Gusen. Są to archiwalia, zdjęcia oraz inne eksponaty zebrane przez niego i pozyskane od kolegów-byłych współwięźniów. Zaprezentowane zostały na wystawie przygotowanej przez Muzeum dla Izby Pamięci w Niewolnie

Udostępnianie zbiorów archiwalnych
Archiwum Muzeum Stutthof mieści się w siedzibie Muzeum w Sztutowie przy ul. Muzealnej 6. Archiwalia udostępniane są na miejscu. Korzystanie z nich, w celach naukowo- badawczych, wymaga uzyskania wcześniejszej zgody Dyrektora Muzeum, bądź kierownika Działu Dokumentacyjnego. Zasób dostępny jest od poniedziałku do piątku od godziny 8.00 do 14.00.
Archiwum Oddziału znajduje się w Sopocie przy ul. Kościuszki 63 (tel. 058-5512987; stutthof.sopot@stutthof.org). Materiały dokumentalne udostępnia się na miejscu, po wcześniejszym uzyskaniu zgody Dyrektora Muzeum, bądź kierownika Oddziału. Dostępne są od poniedziałku do piątku, w godzinach od 8.00 do 14.00.

W celu uzyskania zgodny na korzystanie ze zbiorów archiwalnych Muzeum Stutthof prosimy wypełnić formularz zgłoszenia i przesłać go drogą elektroniczną, bądź pocztową na adres Muzeum:
* adres: Muzeum Stutthof, ul. Muzealna 6, 82-110 Sztutowo
* e-mail: sekretariat@stutthof.org