Dzieje rodziny Filarskich

W kilkanaście dni po wykonaniu egzekucji 22 marca 1940 r., 9 i 19 kwietnia 1940 r. (niektórzy z więźniów podają daty 10 i 20 kwietnia) około 1800 aresztowanych w pierwszych miesiącach wojny więźniów przeniesiono z obozu Stutthof do obozu koncentracyjnego Sachsenhausen. Jednym z odesłanych wówczas więźniów był ks. Alfons Muzalewski: W pierwszych dniach kwietnia 1940 r. zaczęto przygotowywać transport ze Stutthofu. Pewnego dnia zwołano cały obóz i każdego z osobna pytano, czy ktoś czuje się związany z Niemcami. Tych, którzy poczuwali się do tego, że są Polakami, wyznaczano na transport. Łudziliśmy się, że wywiozą nas w głąb Polski, do lepszych warunków. W dniu, kiedy Niemcy napadli na Norwegię - 10.IV.1940 r. - ustawiano nas w kolumny i prowadzono pieszo 20 km do Nowego Dworu. Ja z łatwością przebyłem tę trasę. Prowadzili nas spokojnie i nawet w Nowym Dworze dali nam jakieś racje żywnościowe. Tam załadowano do bydlęcych wagonów. Następnego dnia rano zajechaliśmy do Sachsenhausen.
KL Sachsenhausen nie był dla większości więźniów miejscem docelowym. Włodzimierz Wnuk pisze, że: Po przebyciu kwarantanny w Sachsenhausen przywieziono nas do innego obozu koncentracyjnego, do Gusen. Przybyliśmy tam w ostatnich dniach maja 1940 roku w paru kolejnych transportach. Budowaliśmy Stutthof, przyszło nam teraz budować inny obóz, rozłożony nad szerokim Dunajem, w uroczej górskiej krainie, z widokiem na łańcuch Alp tyrolskich. Już pierwsze godziny pobytu w gusenowskim lagrze dały nam przedsmak tego, co później tu przeżyliśmy. Zdawało się nam przy wyjeździe z Sachsenhausen, że już sięgnęliśmy dna, że już nic gorszego spotkać nas nie może, a jednak…

Wśród więźniów przeniesionych z obozu Stutthof do KL Sachsenhausen był Zbigniew Filarski, który w obozie Stutthof przebywał od 13 listopada 1939 r. Był synem rozstrzelanego 22 marca 1940 r. w obozie Stutthof, lekarza stomatologa, działacza polonijnego, Bernarda Filarskiego. Zbigniew Filarski, student Politechniki Gdańskiej, działał w Bratniej Pomocy-Związku Studentów Polaków PG, w Kole Architektury PG, należał również do Gminy Polskiej Związku Polaków w Wolnym Mieście Gdańsku i był członkiem Polskiego Klubu Morskiego w Gdańsku. Pracował społecznie w ramach Towarzystwa Czytelni Ludowych w Gdańsku oraz należał do nielegalnej grupy, która w 1938 r. przystąpiła do Związku Ziem Zachodnich. Zbigniew Filarski wraz z innymi więźniami, w tym i Włodzimierzem Wnukiem został przesłany z KL Sachsenhausen KL Mauthausen-Gusen, gdzie przebywał do wyzwolenia, do 5 maja 1945 r.
Los rodziny Filarskich podobny był do losu wielu tysięcy rodzin pomorskich. Matka Zbigniewa, a żona Bernarda Filarskiego, Wiktoria Filarska z szóstką dzieci została wysiedlona wiosną 1940 r. do Generalnego Gubernatorstwa. Tam przez miejscowych chłopów brani byli za przestępców, którzy zostali karnie przesiedleni do ich wsi.
Siostra Zbigniewa Filarskiego, Wanda Filarska, w kwietniu 1944 r. została wysłana z więzienia na Pawiaku w Warszawie do KL Ravensbrück. Druga siostra, Maria Filarska-Chodakowska, w czerwcu 1944 r. została osadzona w KL Stutthof. Maria Chodakowska Filarska zaangażowana była w działalność konspiracyjną, miedzy innymi pomagając w przerzutach osób z Gdyni do Szwecji.